Cell Broadcast: เทคโนโลยีเตือนภัยพิบัติที่เข้าถึงเพื่อ ประชาชน

ภัยพิบัติทางธรรมชาติและเหตุฉุกเฉินต่างๆ เป็นสิ่งที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น แต่ก็เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ การเตรียมพร้อมรับมือและมีระบบแจ้งเตือนภัยที่มีประสิทธิภาพจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการลดความสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สิน  หนึ่งในเทคโนโลยีที่ได้รับการยอมรับและนำมาใช้ในการแจ้งเตือนภัยพิบัติในหลายประเทศทั่วโลกคือ  “Cell Broadcast (CB)”

Cell Broadcast คืออะไร?

Cell Broadcast เป็นเทคโนโลยีการสื่อสารแบบทางเดียว (One-way) ที่ออกแบบมาเพื่อส่งข้อความไปยังโทรศัพท์มือถือทุกเครื่องที่อยู่ในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ที่กำหนดไว้พร้อมกัน โดยไม่ต้องอาศัยหมายเลขโทรศัพท์ของผู้รับ ต่างจากการส่งข้อความสั้น (SMS) ที่เป็นการส่งแบบ Point-to-Point (จากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง) ซึ่งอาจเกิดความล่าช้าหรือเครือข่ายล่มได้หากมีการส่งข้อความจำนวนมากพร้อมกันในภาวะฉุกเฉิน

ไม่ต้องพึ่งอินเทอร์เน็ตหรือแอปพลิเคชัน เพราะข้อความ CB สามารถส่งไปยังโทรศัพท์มือถือโดยตรง แม้จะไม่มีการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต   และโทรศัพท์มือถือส่วนใหญ่ รวมถึงรุ่นเก่า สามารถรับข้อความ CB ได้โดยไม่ต้องติดตั้งแอปพลิเคชันพิเศษ

หลักการทำงานของ Cell Broadcast ในการแจ้งเตือนภัยพิบัติ

1. หน่วยงานที่รับผิดชอบ (เช่น กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ) ตรวจพบหรือคาดการณ์ว่าจะเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉินในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง

2. ส่งคำสั่งแจ้งเตือน: หน่วยงานฯ จะส่งข้อมูลคำเตือน (เช่น ประเภทของภัย ระดับความรุนแรง พื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ คำแนะนำในการปฏิบัติตน) ไปยังผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์มือถือ (เช่น AIS, True, dtac)

3. กระจายสัญญาณ: ผู้ให้บริการเครือข่ายจะใช้เทคโนโลยี Cell Broadcast กระจายข้อความแจ้งเตือนดังกล่าวผ่านเสาสัญญาณโทรศัพท์มือถือที่ครอบคลุมพื้นที่เป้าหมาย

4. รับข้อความอัตโนมัติ: โทรศัพท์มือถือทุกเครื่องที่รองรับเทคโนโลยี Cell Broadcast และอยู่ในรัศมีของเสาสัญญาณที่ส่งข้อความเตือนภัย จะได้รับข้อความแจ้งเตือนโดยอัตโนมัติ โดยมักจะมีการแสดงผลที่เด่นชัด เช่น เสียงเตือนพิเศษ การสั่น หรือข้อความป๊อปอัพบนหน้าจอ แม้ว่าโทรศัพท์จะอยู่ในโหมดเงียบหรือไม่ได้ใช้งานอินเทอร์เน็ตก็ตาม

ข้อดีของ Cell Broadcast ในการเตือนภัย

รวดเร็วและทันท่วงที (Speed): สามารถส่งข้อความแจ้งเตือนไปยังผู้คนจำนวนมหาศาลในพื้นที่เป้าหมายได้ภายในเวลาไม่กี่วินาที ซึ่งสำคัญอย่างยิ่งในสถานการณ์ที่ต้องการอพยพหรือเตรียมการอย่างเร่งด่วน

เจาะจงพื้นที่เป้าหมาย (Geo-targeting): สามารถกำหนดพื้นที่ที่จะส่งข้อความได้อย่างแม่นยำ ทำให้เฉพาะผู้ที่อยู่ในพื้นที่เสี่ยงเท่านั้นที่จะได้รับคำเตือน ช่วยลดความตื่นตระหนกที่ไม่จำเป็นในพื้นที่อื่น

รองรับผู้รับจำนวนมาก (Scalability):  ระบบนี้จะทำให้เครือข่ายการสื่อสารล่ม เนื่องจากเป็นการส่งสัญญาณแบบกระจาย (Broadcast) ไม่ใช่การส่งข้อความหาทีละเครื่องเหมือน SMS

มีความน่าเชื่อถือสูง (Reliability): เพราะใช้ช่องสัญญาณเฉพาะสำหรับการแจ้งเตือน ไม่ปะปนกับการสื่อสารปกติ ทำให้ข้อความเตือนภัยไม่สูญหายหรือล่าช้า

ไม่ระบุตัวตนผู้รับ (Anonymity): ไม่จำเป็นต้องทราบหมายเลขโทรศัพท์ของผู้รับ ทำให้เคารพความเป็นส่วนตัวและสามารถส่งข้อความถึงนักท่องเที่ยวหรือผู้ที่ไม่ได้ลงทะเบียนในพื้นที่ได้

เข้าถึงได้ง่าย (Accessibility):  โทรศัพท์มือถือส่วนใหญ่ในปัจจุบันรองรับเทคโนโลยีนี้ และการแจ้งเตือนมักถูกออกแบบให้สังเกตเห็นได้ง่าย แม้ผู้ใช้จะตั้งค่าเป็นโหมดเงียบก็ตาม

สามารถกำหนดพื้นที่เป้าหมายได้ – สามารถเลือกส่งข้อความไปยังพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบโดยตรง ลดโอกาสในการสร้างความตื่นตระหนกในพื้นที่ที่ไม่ได้รับผลกระทบ

การใช้งาน Cell Broadcast ทั่วโลก

หลายประเทศมีการใช้ Cell Broadcast อย่างแพร่หลายในการแจ้งเตือนภัยพิบัติ เช่น:

ญี่ปุ่น – ใช้ระบบ J-Alert สำหรับแจ้งเตือนแผ่นดินไหว สึนามิ และภัยพิบัติอื่น ๆ

สหรัฐอเมริกา – มีระบบ Wireless Emergency Alerts (WEA) ที่สามารถส่งข้อความเตือนภัยจากหน่วยงานรัฐบาล

สหภาพยุโรป – หลายประเทศใช้ CB สำหรับแจ้งเตือนฉุกเฉิน รวมถึงระบบ EU-Alert

เกาหลีใต้ – ใช้ CB สำหรับแจ้งเตือนภัยธรรมชาติและโรคระบาด เช่น COVID-19

ทำไม iPhone ในไทยเพิ่งเริ่มรองรับ Cell Broadcast 

ก่อนหน้านี้ iPhone ในไทย ไม่ได้มีการเปิดเปิดใช้งาน Cell Broadcast โดยตั้งเป็นค่าเริ่มต้น ทำให้ผู้ใช้ไม่ได้รับข้อความแจ้งเตือนผ่านระบบนี้ แม้ว่าผู้ให้บริการเครือข่ายมือถือจะรองรับแล้วก็ตาม

แต่อย่างไรก็ตาม Apple จะเปิดให้ใช้งานฟีเจอร์นี้ในประเทศที่มีการร้องขอจากภาครัฐและโครงสร้างพื้นฐานพร้อม ซึ่งในปี 2024 ที่ผ่านมา กสทช. (สำนักงาน กสทช.) ได้เริ่มผลักดันระบบแจ้งเตือนภัยพิบัติในไทยผ่าน Cell Broadcast มากขึ้น โดยร่วมมือกับผู้ให้บริการเครือข่ายมือถือหลักในประเทศ
เมื่อ Apple อัปเดตซอฟต์แวร์ iOS ให้รองรับ Cell Broadcast ในไทย ทำให้ผู้ใช้ iPhone เริ่มได้รับข้อความแจ้งเตือนประเภทนี้โดยอัตโนมัติ

iPhone รับข้อความ Cell Broadcast อย่างไร?

iPhone ไม่จำเป็นต้องติดตั้งแอปพลิเคชันเพิ่มเติมเพื่อรับข้อความ Cell Broadcast ฟีเจอร์นี้ถูกฝังมากับระบบปฏิบัติการ iOS โดยตรง เมื่อหน่วยงานภาครัฐหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านการเตือนภัยในพื้นที่ของคุณ (เช่น ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติในประเทศไทย) ต้องการส่งคำเตือนผ่านระบบ Cell Broadcast พวกเขาจะประสานงานกับผู้ให้บริการเครือข่ายมือถือ (AIS, Truemove-H ฯลฯ) เพื่อกระจายสัญญาณข้อความเตือนภัย

หาก iPhone ของคุณอยู่ในพื้นที่เป้าหมายและเปิดใช้งานการรับการแจ้งเตือนประเภทนี้ไว้ โทรศัพท์จะรับข้อความและแสดงผลโดยอัตโนมัติผ่านเครือข่ายเซลลูลาร์ (สัญญาณมือถือ) โดยไม่จำเป็นต้องเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต Wi-Fi

ประเภทของการแจ้งเตือนที่อาจได้รับบน iPhone

ประเภทของการแจ้งเตือนที่คุณสามารถเปิด/ปิดได้ อาจแตกต่างกันไปบ้างขึ้นอยู่กับประเทศ ภูมิภาค และผู้ให้บริการเครือข่าย แต่โดยทั่วไปแล้วบน iPhone มักจะมีการตั้งค่าสำหรับ:

1. การแจ้งเตือนฉุกเฉิน (Emergency Alerts): สำหรับแจ้งเตือนภัยคุกคามที่ร้ายแรงและใกล้จะเกิดขึ้นต่อชีวิตและทรัพย์สิน เช่น ภัยธรรมชาติรุนแรง (สึนามิ, แผ่นดินไหวขนาดใหญ่), เหตุการณ์ก่อการร้าย หรือภัยคุกคามที่รุนแรงอื่นๆ
   
   
2. การแจ้งเตือนจากทางราชการ (Government Alerts) / การแจ้งเตือนความปลอดภัยสาธารณะ (Public Safety Alerts): อาจรวมถึงการแจ้งเตือนที่มีความรุนแรงน้อยกว่า หรือข้อมูลด้านความปลอดภัยสาธารณะอื่นๆ ที่สำคัญ เช่น คำแนะนำให้อพยพในบางพื้นที่, ข้อมูลเกี่ยวกับโรคระบาด, หรือสถานการณ์ฉุกเฉินอื่นๆ
   
   
3. AMBER Alerts (หรือชื่อที่คล้ายกันในแต่ละประเทศ): การแจ้งเตือนกรณีเด็กหายหรือถูกลักพาตัว (อาจไม่มีให้เลือกในทุกประเทศ หรือใช้ชื่อเรียกต่างกันไป)
   
   
4. การแจ้งเตือนทดสอบ (Test Alerts): หน่วยงานภาครัฐและผู้ให้บริการอาจมีการส่งข้อความทดสอบระบบเป็นครั้งคราว เพื่อให้แน่ใจว่าระบบทำงานได้ปกติ การเปิดรับการแจ้งเตือนทดสอบจะช่วยให้คุณทราบว่าโทรศัพท์ของคุณพร้อมรับการแจ้งเตือนจริง

วิธีการเปิด/ปิด และจัดการการแจ้งเตือน Cell Broadcast บน iPhone

1. ไปที่ การตั้งค่า (Settings) บน iPhone ของคุณ
2. แตะที่ การแจ้งเตือน (Notifications)
3. เลื่อนหน้าจอลงไปด้านล่างสุด คุณจะพบส่วนที่เกี่ยวข้องกับการแจ้งเตือนจากทางราชการ ซึ่งอาจใช้ชื่อว่า “การแจ้งเตือนจากทางราชการ” (Government Alerts) หรือ “การแจ้งเตือนฉุกเฉิน” (Emergency Alerts) ขึ้นอยู่กับเวอร์ชัน iOS และการตั้งค่าภูมิภาค/ผู้ให้บริการ
4. ในส่วนนี้ คุณจะเห็น ปุ่มสวิตช์ (Toggle switches) สำหรับเปิดหรือปิดการรับการแจ้งเตือนแต่ละประเภท (เช่น Emergency Alerts, Public Safety Alerts, AMBER Alerts, Test Alerts)
5. คุณสามารถเลือกเปิด (สีเขียว) หรือปิด (สีเทา) การรับการแจ้งเตือนแต่ละประเภทได้ตามต้องการ

ข้อแนะนำ: โดยทั่วไป ขอแนะนำอย่างยิ่งให้เปิดรับ “การแจ้งเตือนฉุกเฉิน” (Emergency Alerts) ไว้เสมอ เพื่อให้คุณไม่พลาดข้อมูลสำคัญที่อาจส่งผลต่อความปลอดภัยของคุณและคนรอบข้าง

เมื่อมีการแจ้งเตือน Cell Broadcast เข้ามาบน iPhone จะเกิดอะไรขึ้น?

• จะมี เสียงเตือนพิเศษ ที่ดังและแตกต่างจากเสียงแจ้งเตือนปกติ (มักจะดังแม้ว่าคุณจะเปิดโหมดเงียบหรือห้ามรบกวนไว้ก็ตาม)
• โทรศัพท์จะ สั่น
• ข้อความแจ้งเตือนจะปรากฏขึ้นบนหน้าจอ แสดงรายละเอียดของภัยคุกคามหรือข้อมูลสำคัญ พร้อมคำแนะนำ (ถ้ามี) คุณจะต้องกดปุ่มเพื่อยืนยันว่าได้รับทราบข้อความแล้ว